Rok w Poziomce - Katarzyna Michalak

Wydawnictwo Literackie
Kraków, listopad 2010
262 strony

Już od jakiegoś czasu wstrzymywałam się z opublikowaniem swojej opinii o kolejnej przeczytanej książce Katarzyny Michalak (tym razem był to Rok w Poziomce), bo myślałam, że może coś mi się przywidziało i że – po przemyśleniu i przekartkowaniu książki ponownie – może zmienię zdanie. Niestety jest niezmienne. Tyle peanów na cześć prozy Katarzyny Michalak się naczytałam, że byłam pewna, że musi mi się spodobać.

Rok w Poziomce jest niby poprawnie skonstruowany, akcja też jakoś się toczy, widać też, że autorka ma poczucie humoru i bujną wyobraźnię... Nie da się nie zauważyć dobrych intencji autorki i tego, że autorka chce promować dobro i wiarę w lepsze jutro, ale parę posunięć - jak dla mnie - kompletnie dyskwalifikuje te książki.

A teraz kilka konkretów:

- Rok w Poziomce jest oparty na identycznym schemacie jak Powrót do Poziomki i Lato w Jagódce – czyli zawsze jest jakaś pokrzywdzona przez los, nieszczęśliwa dusza podnosząca się z upadku, siejąca wokół samo dobro i naprawiająca świat, jakiś ‘on’, jakiś „mocny” temat, zagraniczna przygoda, żeby nie było zbyt wiejsko, i oczywiście happy end. Jest mocno schematycznie, a w dodatku nieżyciowo, naiwnie i infantylnie.
 
- Autorka sięga po coś w rodzaju autopromocji - wplata pomiędzy bohaterów osobę o swoim nazwisku czyli "tę Michalak" i przypisuje jej szczególną rolę w powieści. Główna bohaterka Ewa rozpoczyna pracę w nowo powstałym wydawnictwie i musi w ekspresowym tempie znaleźć książkę, która stanie się bestsellerem. I znajduje – z tego, co pamiętam, jest to właśnie... Lato w Jagódce. Czytałam i dzięki temu zorientowałam się, że chodzi o własną książkę autorki.


- Mały-wielki świat - świat w tej powiastce jest tak mały, że każdy jest tam albo siostrą, albo bratnią duszą, albo ukochanym, albo... ojcem. Jest też na siłę wpleciona podróż w daleki świat :-) Wymyślanie i klejenie na siłę oraz bujna wyobraźnia to jeszcze nie sposób na dobrą książkę.

- Podjęcie poważnego tematu, ale potraktowanie go  powierzchownie i bez znajomości związanych z nim realiów – w Roku w Poziomce są to zmagania z białaczką i przeszczep szpiku. Generalnie intencja dobra, ale z dawaniem nadziei to akurat niewiele ma wspólnego. No i - jak wspomniałam - nie tak to działa. I nie chodzi mi o to, żeby się mądrzyć, bo wolałabym nie znać tej rzeczywistości.


- Pod pozorem szerzenia dobra i wiary w ludzi, autorka sama nie szczędzi krytyki - ot, choćby niczemu winnym tzw. kanarom i chyba jeszcze pracownikom banku - z tego, co pamiętam. Najbardziej jednak dostało się tym, którzy ośmielają się prozę Katarzyny Michalak krytykować, czyli krytykom literackim, tudzież recenzentom. Odbieram to jako desperacką próbę uchronienia się przed krytyką. Ci, którzy mają odwagę skrytykować bestsellery Katarzyny Michalak, zostali z góry hurtem uznani za zawistnych grafomanów, którzy zazdroszczą sukcesu prawdziwej  pisarce, której się udało. Postawienie sprawy w ten sposób po prostu mnie powaliło. 


Cytat długi, ale nie chcę wyrwać z kontekstu jakiegoś niezręcznego kawałka:

„- A jak myślisz, kto pisze recenzje? Czy pisarz, prawdziwy, wydawany pisarz, ma czas i chęci obrzucać błotem innego pisarza? Odpowiadam: nie ma. Bo pisze następny bestseller albo ma spotkanie z czytelnikami w Empiku, albo akurat skończył pracę nad książką i ledwo zipie. I nie może patrzeć na Worda. Grafoman natomiast ma czas na wszystko. Na pseudoliteracki bełkot, który rozumie tylko on sam, i na wylewanie pomyj na tych, którym się udało.
(...) Stąd właśnie biorą się twoi prześladowcy. To niedoszli pisarze, którzy nienawidzą książek i ich autorów, szczególnie tych, którym się udało. Ludzka zawiść jest jak wszechświat. Nieskończona. Karolina napisała powieść nie dla krytyków literackich – ci tolerują tylko to, co sami okrzykną arcydziełem – ale dla kucharek właśnie, i chwała jej za to. Kucharkom też chwała, że kupują i czytają.” [str. 127-128]

Zastanawiam się, jakim cudem Katarzynie Michalak się udało. Bez zawiści, ale tak po prostu. I to na dodatek w Wydawnictwie Literackim, które bardzo cenię. A może właśnie dzięki temu te książki jeszcze zyskują, bo okładki są śliczne, korekta idealna, tylko treść nieodpowiadająca oprawie.

'Tej Michalak' już stanowczo dziękuję. Wiary w polskich autorów jednak nie tracę, bo poznałam już wielu innych, których proza zasługuje na dobre słowa.